جایگاه اقلیت­ها و دیگر مذاهب اسلامی در ساختار جمهوری اسلامی

 

ایران از لحاظ تنوع آراء، عقاید، حضور ادیان - مذاهب و فرق مختلف، نمونه تمدن و فرهنگی کهن است که در بطن ساختار اجتماعی آن، اقلیت­ها و دیگر مذاهب اسلامی در کمال آزادی رشد و بالندگی داشته­ اند.

با وجود این که مذهب شیعه و جغرافیای سیاسی شیعه در قلب خاورمیانه قرار گرفته است اما در کنار آن، ادیان و مذاهب متفاوت،  یا به تعبیری موزاییک مذاهب رشد و نمو خوبی داشته است. غیر از دین مبین اسلام سه دین دیگر وجود دارد که جزء اقلیت‌ها بوده و در ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران به رسمیت شناخته شده‌اند. این ادیان عبارتند از:

1ـ اقلیت زرتشتیان، 2ـ اقلیت کلیمیان، 3ـ اقلیت مسیحیان

 همچنین در کنار اقلیت­های ذکر شده، دیگر مذاهب اسلامی به نسبت کم یا زیاد، حقوق خاصی را در نظام جمهوری اسلامی به خود اختصاص داده­اند.هر کدام از آن­ها دارای پیروان و معتقداتی هستند که دین خود را بر حق می­دانند و مناسک عملی خاص خود را انجام می-دهند. آنها در طول زمان ضمن تثبیت هویت اعتقادی و تاریخی خود، توانسته اند جایگاه تاریخی - اجتماعی و فرهنگی کم و بیش مستقلی در دنیای امروز پیدا کنند و به شکل یک اقلیت در میان مذهب شیعه در نظام جمهوری اسلامی ایران باقی بمانند.

از سوی دیگر نظام جمهوری اسلامی ایران این شرایط را برای اقلیت­ها فراهم کرده است که فعالیت­های اجتماعی – فرهنگی دینی – سیاسی و ...  خود را در سایه دولت اسلامی انجام دهند. این فعالیت­ها تا جایی از اعتبار برخوردارند که با مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران در تضاد نباشند. اکثر این اقلیت­ها در مناطق مختلف کشور از جمله تهران، اصفهان، کرمان، یزد، سیستان بلوچستان، خوزستان زندگی می­کنند و دارای مطبوعات، روزنامه، ماهنامه، انجمن‌ها، شوراها و کانون‌های اجتماعی، مدارس و آموزش، مراکز ورزشی و ...  هستند.

همچنین آنها پنج نماینده در پارلمان ایران دارند. سه کرسی به اقلیت مسیحیان تعلق‌گرفته که دو کرسی در اختیار ارامنه و یک کرسی در اختیار آشوری‌هاست. اقلیت یهودیان یک نماینده و اقلیت زرتشتیان نیز یک نماینده در مجلس شورای اسلامی ایران دارند. آنها هم چنین در انتخاب اعضای مجلس خبرگان رهبری که انتخاب ولی فقیه یا رهبر انقلاب از مهم‌ترین مسئولیت‌های آن است،  مشارکت دارند.

همچنین میتوان از دیگر مذاهب اسلامی نام برد که در جداره های مرزی ساکن هستند. آزادی آنها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده است و توانسته ­اند در همه عرصه ­های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی حضور پررنگ­تری داشته باشد.آنها در ایران  بیش از 15 هزار مسجد دارند که این تعداد بیشتر از مساجد شیعیان است یعنی به ازای هر 500 نفر از هموطنان دیگر مذاهب اسلامی یک مسجد وجود دارد که این نشان می­دهد از سهمی دو برابری مساجد در جمهوری اسلامی ایران برخوردارند.

به عنوان مثال تعداد مساجد دیگر مذاهب اسلامی در تهران 9، سنندج 141، سیستان و بلوچستان 5816، زاهدان 369 مسجد می­باشد.همچنین آنها تقریبا نزدیک به 340 مدرسه علوم دینی دارند که  حدود 37 هزار طلبه و روحانی سنی در سطوح مختلف در آن فعالیت میکنند.

امام خمینی(ره) در سال 57 طی مصاحبه‌ای با مجله‌­ای آلمانی، گفتند: دین اسلام بیش از هر دین و مسلکی به اقلیت‌ها آزادی داده است. ایشان با اشاره به اینکه آنها باید در کشورهای اسلامی از حقوق طبیعی خودشان که خداوند برای همه‌ی انسان‌ها قرار داده است بهره‌مند شوند، اظهار داشتند، تمام این اقلیت­ها‌ در حکومت‌ اسلامی می‌توانند به کلیه‌ی فرائض مذهب خود آزادانه عمل کنند و حکومت اسلامی موظف است از حقوق آنان محافظت نماید.

از این رو بود که قانون اساسی در بندهای دوازدهم، سیزدهم، چهاردهم، بیست و سوم، بیست و ششم به  بحث رعایت حقوق اقلیت‌ها، دیگر مذاهب اسلامی و تبعیض قائل نشدن نسبت بین آنها پرداخته و حضور آنها را در جامعه به صورت‌های موفق و دائمی پذیرفت. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران  در بندهای ذکر شده حقوق سیاسی – مدنی را برای آنها تعریف کرده و تصریح نموده است که آنها در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی اعم از ازدواج، طلاق، وصیت، بر اساس آیین خود عمل می­کنند. این امر نشان از آزادی عقاید و باورهای آنها در نظام جمهوری اسلامی ایران دارد.

با وجود این که اقلیت­ها و دیگر مذاهب اسلامی از لحاظ جمعیتی کم هستند، حاکمیتی در دست ندارند و تفاوت نژادی، ملی، فرهنگی و یا تفاوت مذهبی با مذهب شیعه در ایران دارند، اما اصول مندرج در قانون اساسی به آنها حق آزادی بیان، عقیده و برخورداری از حقوق سیاسی – مدنی یکسانی داده است، همین امرباعث شده که اقلیت­ها و دیگر مذاهب اسلامی به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر سازنده‌ی امت اسلامی در نظام جمهوری اسلامی ایران باقی بمانند..

باوجود تفاوت­های مذهب، ایران توانسته است تعامل مثبتی را با اقلیت­ها و دیگر مذاهب اسلامی برقرار کند. مسالمت و همزیستی که میان آنها با نظام جمهوری اسلامی ایران وجود دارد بیش از سایر دیگر ملل جهان خودنمایی کرده است. این تعامل سازنده در نظام جمهوری اسلامی ایران نه تنها الگویی برای دیگر کشورهای منطقه و جهان شده بلکه به صورتی سمبلیک در ساختار جامعه امروز  نهادینه شده است. این در حالی است که این اقلیت­ها و دیگر مذاهب اسلامی در سایر کشورهای جهان از حقوق سیاسی – مدنی ضعیفی برخوردارند و نظام حاکم در این کشورها، آنها را به طور کامل به رسمیت نمی­شناسد.

نمونه ای از این دست، امریکا است. در قانون اساسی این کشور با وجود این که بر آزادی مذهبی تاکید بسیار شده است اما این مولفه در این کشور اجرا نمی­شود. اقلیت­ها و دیگر مذاهب اسلامی که در این کشور زندگی می­کنند با  تبعیض مذهبی مواجه هستند و از حقوق سیاسی – مدنی مانند دیگر اقشار بهره مند نمی­گردند. این در حالی است که امریکا و کشورهای مدعی حقوق بشر و رسانه های تحت پوشش آنها سعی دارند تا با هجمه­های گسترده علیه ایران، دیدگاه اقلیت­ها و دیگر مذاهب اسلامی را در قبال دولت ایران خدشه دار سازند. آنها مدعی هستند در ایران وضع مناسبی ندارند، حقوق سیاسی – مدنیشان به طور مداوم نقض می­شود و .....

  اما با کمی تامل و تحقیق می­توان به این واقعیت رسید که  آنها  در ایران از حقوق مساوی با مسلمانان برخوردارند و ساختار سیاسی – اجتماعی ایران کوشیده است تا جایی که شرایط اقتضا می­کند از حقوقی تقریبا یکسانی نسبت به  مسلمانان برخوردار باشند. از سوی دیگر امکاناتی که اقلیت­ها و دیگر مذاهب اسلامی جامعه امروز ما از آن بهره­مند هستند به هیچ‌عنوان برای اقلیت‌ها و دیگر مذاهب در اروپا و آمریکا فراهم نیست. این خود گواهی است دال بر احترام کامل به حقوق دیگر اقشار و مذاهب در نظام جمهوری اسلامی.

 

در پایان میتوان گفت با وجود این که بحث رعایت حقوق اقلیت‌ها، دیگر مذاهب اسلامی و تبعیض قائل نشدن نسبت بین آنها از اموری است که امروزه مورد توجه نهادهای بین‌المللی حقوق بشر قرار دارد، اما کمتر کشوری توانسته به این مهم پایبند باشد و حقوق اقلیت­ها و دیگر مذاهب اسلامی را به رسمیت بشناسد. جمهوری اسلامی ایران را باید در صدر کشورهایی نام برد که توانسته این حقوق را برای قشر خاصی رعایت کند. آنها در نظام جمهوری اسلامی تا به امروز توانسته­اند در سایه حاکمیت نظام اسلامی در ایران به راحتی زندگی ‌کنند و مانند دیگر افراد جامعه از حقوق مادی – معنوی یکسانی برخوردار باشند.به عبارتی آنها با بافت مردمی ایران عجین شده ­اند. از این رو به رسمیت شناختن حقوق مدنی و سیاسی آنها، به منزله دفاع از حقوق مدنی و سیاسی شیعیان، در سراسر جهان است.